Τα επίθετα μολύνουν τις σχέσεις σας

Σκοπός αυτού τού κειμένου είναι να καταστήσει σαφή τη δύναμη των επιθέτων, όταν στέκονται δίπλα σας. Πόσο επικίνδυνα γίνονται όταν συνοδεύουν εσάς, όταν μιλούν για τον σύντροφο σας, το παιδί σας, τους συνεργάτες σας, τους μαθητές, τους συμμαθητές, τους ασθενείς σας κ.α.;

Πρωτίστως, ο φακός πέφτει στα επίθετα που φέρουν αρνητικό περιεχόμενο. Σε εκείνα, που παραφυλούν τη στιγμή, στην οποία θα σάς βρούνε ευάλωτους, ματαιωμένους, εκνευρισμένους, απογοητευμένους, εγκλωβισμένους. Τρυπώνουν απρόσκλητα στη σκέψη σας και στριφογυρίζουν στη γλώσσα σας. Γρήγορα, γίνονται ιδιαιτέρως θαρραλέα και αποφαίνονται εν γένει για το χαρακτήρα τού άλλου, αποδίδουν μια ηθική αξία στο εκάστοτε πρόσωπο, βάζουν ετικέτες, ξανά βαπτίζουν, δίνουν ρόλο και ταυτότητα. Έχουν τη δύναμη να δημιουργήσουν κατηγορίες και στρατόπεδα. Έχουν τον τρόπο να σάς οδηγήσουν σε διάσπαση, σύγχυση, σε γενικεύσεις, αφορισμούς και διπολισμούς.

Σε γενικές γραμμές όταν τα επίθετα μιλούν, εν αγνοία σας, για εσάς ή τους άλλους, επεμβαίνουν στην κρίση σας, προδιαθέτουν τη στάση σας, τη συνύπαρξη, τη συνεργασία, καθοδηγούν τα συναισθήματα σας προς τον αρνητισμό ως και τον μηδενισμό. Το απόλυτο τους ύφος καταργεί την ψύχραιμη σκέψη σας, δεν επιτρέπει την εμβάθυνση, την ήρεμη ανάλυση, την εξέλιξη, τη σύνθεση, την αρμονική συνύπαρξη.

Στο σημείο αυτό, θα επικαλεστώ ένα παράδειγμα, προκειμένου να κατανοήσετε πως τα επίθετα δεν είναι αθώα! Ας υποθέσουμε, λοιπόν, ότι μια μητέρα ή ένας πατέρας απευθύνεται συχνά στον 12χρόνο γιό, με σκοπό να τον ενθαρρύνει προς το διάβασμα των σχολικών του μαθημάτων, χρησιμοποιώντας την έκφραση: είσαι ασυνεπής, πρέπει να συγκεντρωθείς στα καθήκοντα σου!

Τι ζημιά προκαλείται;

Η παρατήρηση αυτή είναι ένα χτύπημα στο συναίσθημα τού παιδιού. Εκείνη τη στιγμή νιώθει πως δεν είναι αγαπητό, αποδεκτό, πώς δεν θα κερδίσει την εμπιστοσύνη τού γονέα του, ότι συνέχεια τον απογοητεύει.
Η βαριά συναισθηματική του κατάσταση πιθανόν να το οδηγήσει στο κινητό ή στο play station
Κατάσταση η οποία θα κλιμακώσει το άγχος τού γονέα και θα δημιουργήσει νέο κύκλο επιθέσεων και επιθέτων, τύπου: είναι δυνατόν να είσαι τόσο αναίσθητος; τόσο κακομαθημένος;
Το παιδί έχει δύο λύσεις, είτε να σκύψει το κεφαλάκι του και να υπακούσει, είτε να αμυνθεί στην προσβολή, εξακοντίζοντας και εκείνο βίαια επίθετα προς τον γονέα του.
Την ηλεκτρισμένη ατμόσφαιρα θα απαλύνουν οι ενοχές της μητέρας ή τού ίδιου τού παιδιού ή κάποιο άλλο πρόσωπο…και
Πάλι από την αρχή!

..και εγώ σκέφτομαι φωναχτά..

Πόσο εύκολο είναι για ένα παιδάκι που δεν ενθαρρύνεται σωστά, να οχυρωθεί πίσω από την ταμπέλα τού ασυνεπούς, για να αποφεύγει τα καθήκοντα του;
Τι είδους αυτοεκτίμηση θα χτιστεί στο παιδί αυτό, όταν αποφυγή ή η υπεκφυγή τού παιδιού[1], από τις υποχρεώσεις του, θα γενικεύεται και θα κυκλώνει και τις άλλες του δραστηριότητες;
Αλήθεια, πιστεύετε ότι μπορείτε να αντισταθμίσετε ή απαλύνετε το ασυνεπής, αδιάφορος ,κακομαθημένος με το μπορείς να τα καταφέρεις, είσαι έξυπνος;
Αν ξέρατε πόσο μπερδεύετε την ψυχική κίνηση τού παιδιού!! Από το κρύο στη ζέστη… Από την αποδοκιμασία στην επιδοκιμασία!
Μια επακόλουθη εμβροντησία τού παιδιού θα σας θορυβήσει και αργά ή γρήγορα θα σάς αναγκάσει να τρέχετε στους ειδικούς, έχοντας εδραιώσει την πεποίθηση ότι το παιδί σας έχει κάποιο σοβαρό ψυχολογικό πρόβλημα!!

Τι μπορούν να κάνουν οι γονείς, αντί να χρησιμοποιούν τα επίθετα, στο παραπάνω παράδειγμα;

Οφείλουν να διερευνήσουν πότε, κάτω από ποιες συνθήκες και γιατί το παιδί τους γίνεται ασυνεπές; Τι μπορεί να φοβάται; Τι επιθυμεί να αποφύγει ο 12 χρόνος γιός της μέσω τής ασυνέπειας; Σε ποιες υποχρεώσεις είναι ασυνεπής; Τι απαιτεί η εκπλήρωση αυτών; Που υπολείπετε το παιδί της; Τι δεν εμπιστεύεται επάνω του; κ.α.
Όταν οι γονείς απαντήσουν σε αυτά τα ερωτήματα, τότε η ενσυναίσθηση τους θα υπερισχύσει τού άγχους τους.
Τότε, η συζήτηση με το παιδί τους θα έχει ένα στόχο, εκείνον τής πρακτικής βοήθειας, της ενθάρρυνσης προς κάποια συγκεκριμένη κατεύθυνση.
Τότε, το παιδί θα νιώσει πως η οικογένεια του είναι δίπλα του και όχι απέναντι του
Τότε, θα γνωρίζει πως στα δύσκολα τής ζωής του, μπορεί να απευθύνεται στους γονείς του και να μην νιώθει μόνος και απροστάτευτος.

Θα ήμουν αφελής, αν συγκέντρωνα την προσοχή σας στην επικινδυνότητα μονάχα των αρνητικών επιθέτων. Τι συμβαίνει με τα επίθετα που φέρουν θετικό περιεχόμενο;

Έχετε την πεποίθηση ότι τα θετικά σχόλια είναι πάντα αποτελεσματικά, ότι χρησιμοποιούνται για να ενθαρρύνουν, ανακουφίσουν, αναγνωρίσουν, επιδοκιμάσουν και επιβραβεύσουν. Φοβάμαι ότι ελάχιστοι από εσάς έχετε σκεφτεί ότι τα θετικά επίθετα είναι ικανά να πυροδοτήσουν και αρνητικές καταστάσεις, σε χρόνο μελλοντικό. Και ακριβώς επειδή οι αρνητικές επιπτώσεις τής χρήσης τους δεν είναι άμεσα εμφανείς, έχετε την εντύπωση πως τα θετικά επίθετα δεν βλάπτουν. Λάθος! Βλάπτουν και μάλιστα ανεπανόρθωτα. Κάτω από ποιες συνθήκες; Όταν εκφέρονται με τρόπο απόλυτο και χαρακτηρίζουν την προσωπικότητα γενικά ενός ατόμου, θαρρείς και το αναγκάζουν να παντρευτεί αυτά τα χαρακτηριστικά εφ’ όρου ζωής.

Έχετε, άραγε, αναρωτηθεί τι φορτίο δίνετε σε ένα παιδί, το οποίο σταθερά αποκαλείτε έξυπνο, φιλότιμο επιμελές, καλό; Πόσο άγχος τού δημιουργείτε, προκειμένου να ανταποκριθεί σε αυτόν τον χαρακτηρισμό, στις δικές σας προσδοκίες για όλα τα υπόλοιπα χρόνια της μαθητικής του ζωής?

Και αν αυτό το καλό παιδί -ανυποψίαστο για τη δύναμη τής συνήθειας- συνεχίσει να υπηρετεί πιστά αυτό το ρόλο, και να βρίσκει τη θέση του στις επαγγελματικές, ερωτικές του, οικογενειακές του σχέσεις ως έξυπνος, καλός, επιμελής ενήλικας, πώς διαγράφεται το μέλλον του;

Μήπως εξελιχθεί σε έναν νεαρό, υπέρ το δέον, εργατικό, φιλότιμο, συνεπή, υποχωρητικό ενήλικα ο οποίος θα αναλαμβάνει τις ευθύνες ενός άλλοτε ασυνεπή μαθητή, που εξελίχθηκε σε ανεύθυνο συνάδελφο ή σε φοβισμένο και άβουλο σύντροφο; Πώς θα είναι άραγε η συνύπαρξη του, σε ένα τέτοιο πλαίσιο; Μήπως έμπλεη ματαιώσεων; Ασφυκτική ίσως; Μήπως παγιώσει και παγώσει, ερήμην του, όλη του τη ζωή στο να πιστοποιεί αυτά τα χαρακτηριστικά; Μήπως εγκλωβιστεί σε αυτούς τους ρόλους, τους οποίους θα καλείται να αποδεικνύει διαρκώς, εις βάρος της εσωτερικής του καλλιέργειας και τής ολοκληρωμένης του ανάπτυξης;

Αντί επιλόγου..

Ο καθένας σας μπορεί να συγκεντρώσει όλων των ειδών τα επίθετα. Μπορεί να γίνει και επιμελής και αμελής, και φιλότιμος και αφιλότιμος, και γλυκύς και στιφός, και ενεργητικός και παθητικός. Μπορεί να γίνει τα πάντα, όταν βρεθεί κάτω από τις κατάλληλες συνθήκες.
Μην χρησιμοποιείτε το είναι δίπλα στο επίθετο. Προτιμήστε το φαίνεται πώς, μοιάζει να, συμπεριφέρεται ως, στην παρούσα φάση λειτουργεί σαν ..ή έστω το είναι κάτω από τις χ συνθήκες.
Είναι ανούσιο να αγωνίζεσθε να κατανοήσετε τι είναι ο άλλος. Το σημαντικό είναι να κατανοείτε πώς εξελίχθηκε και εξελίσσεται μέσα στο δικό του process, πώς εσείς μπορείτε να αλληλοεπιδράσετε και συν διαμορφωθείτε.
Να θυμάστε ότι όσο εσείς ελέγχετε και καθοδηγείτε τα επίθετα -και όχι εκείνα, εσάς- να βρουν τη θέση τους μέσα στις προτάσεις σας, τόσο πιο ανώδυνα θα βρίσκετε τη δική σας θέση στο περιβάλλον σας, τόσο πιο αρμονικά θα επικοινωνείτε και συνυπάρχετε με τον εαυτό σας και τους άλλους.

Με σεβασμό

Μαρία Βακάλη

[1] Έχει ήδη σημειωθεί – σε άλλες σελίδες- ότι η χρόνια αποφυγή και υπεκφυγή είναι ο καρκίνος που κατασπαράσσει την αυτοεκτίμηση.