Θα μού καταλογίσω απερισκεψία αν σπαταλήσω το χρόνο σας, με τις ίδιες λέξεις περί της εφηβείας.
Θα με δικάσω αυστηρά αν γράψω tips για μια εύκολη είσοδο στην εφηβεία. Διόλου με ενδιαφέρει να συμμαχήσω με την κατεστημένη τάση παραφροσύνης που θέλει τους εφήβους να ψάχνουν τον εαυτό τους περισσότερο στο ίντερνετ, απ’ ότι στις κοινωνικές τους σχέσεις, που ωθεί τους εφήβους να αναζητούν την ταυτότητα τους στα μοντέλα ψυχοπαθολογίας ή στις πολλαπλές διαστάσεις κ διασπάσεις της προσωπικότητας, αντί να την δημιουργήσουν μέσα στην ίδια την κοινωνία όπου δραστηριοποιούνται.
Με ηρεμεί η σκέψη ότι έστω ένας από εσάς μπορεί να προβληματιστεί, διαβάζοντας τις παρακάτω γραμμές. Με αυτή την προοπτική στο μυαλό μου, το κείμενο δομείται στη λογική των ερωτήσεων και δυνητικών απαντήσεων.
Κατ’ αρχάς έχετε αναρωτηθεί για ποιους η εφηβεία είναι μια δύσκολη περίοδος; Για εσάς τους γονείς ή για τα παιδιά σας; Δεδομένου τού ότι η εφηβεία σηματοδοτεί την κίνηση προς την αυτονόμηση του παιδιού από εσάς τους ίδιους, μήπως σάς ξαφνιάζει η αδυναμία ελέγχου αυτής της αυτονόμησης; Μήπως ο έλεγχος- απολύτως αναγκαίος για τον κάθε γονέα- του παιδιού σας απαιτεί άλλες στρατηγικές, πιο ευέλικτες, για τις οποίες δεν είστε καταλλήλως προετοιμασμένοι;
Τι ζητά από εσάς ο έφηβος; Την εμπιστοσύνη, τη γνώμη σας, την εμπειρία σας, την ακίδα που θα τρυπήσει βαθύτερα τη σκέψη του, την αντίρρηση, το διάλογο, την ενθάρρυνση; Ή το ντάντεμα και την καθοδήγηση;
Τι νομίζετε πως τον βοηθά πραγματικά; Να γνωρίζει ότι είστε i)δίπλα του, αν και όταν σάς αναζητήσει, ii)μπροστά του, να φρενάρετε τον επίφοβο αυθορμητισμό του, iii)πίσω του, να τον ωθείτε προς την ελάχιστη κίνηση, όταν διστάζει να τολμήσει;
Αναρωτηθήκατε αν αντέχει την συνεχή σας αναφορά στους κινδύνους τής ζωής; Αν κλείνει τα αυτιά του; Αν σάς θεωρεί τετριμμένους και παρωχημένους, ενώ θα είχε ανάγκη να σάς δει ως ανοιχτόμυαλους και προοδευτικούς;
Πόσες φορές θελήσατε να γνωρίσετε τον δικό του κόσμο; Με κίνητρα ειλικρινούς φιλομάθειας, και όχι ενός πεζού κεκαλυμμένου ελέγχου; Έχοντας σεβασμό και περιέργεια για τις πηγές της ευχαρίστησης του, τους προβληματισμούς του, τις κοινωνικές ανησυχίες του, τους συναισθηματικούς του κυματισμούς, τις ερωτικές του περιπτύξεις, τα όνειρα του; Εκείνος, από μικρό παιδί προσπαθεί να γνωρίσει τον κόσμο των ενηλίκων. .και τα κατάφερε, έχοντας εσάς δίπλα του, ακολουθώντας εσάς. Τώρα που νιώθει ενήλικας, τώρα που θέλει να φτιάξει και να ονειρευτεί τον δικό του κόσμο, εσείς, που βρίσκεστε; Τι θέση θα πάρετε; Θα τον ματαιώνετε, κρατώντας το όπλο της προστασίας και τής νουθεσίας; Θα απορρίπτετε την ενηλικίωση του, θέτοντας τους δικούς σας άτεγκτους όρους και κανόνες;
Παραπονιέστε που ο έφηβος γιός ή κόρη σας σωπαίνουν ή βυθίζονται στον υπολογιστή. Ποιος κλείνει το διάλογο; Μήπως δεν τον ακούτε; Μήπως δεν τον ενθαρρύνετε να αναπτύξει – με το δικό του ρυθμό -τα επιχειρήματα του; Μήπως δεν τον νιώθετε; Μήπως βλέπετε κάποιον κίνδυνο και θέλοντας να τον προστατέψετε υιοθετείτε μια συμπεριφορά που τον μικραίνει και τον υποτιμά; Μήπως τον βομβαρδίζετε με τα Όχι και Μην; Μήπως εκείνος θεωρεί μάταιο ένα διάλογο, ακόμη και αν τον έχει ανάγκη; Μήπως αυτό-προστατεύεται, μέσω της σιωπής του, από μια ακόμη αποτυχημένη προσπάθεια επικοινωνίας μαζί σας; Μήπως καταφεύγει στον υπολογιστή για να σβήσει πιθανές γενικευμένες αμφιβολίες του για την ικανότητα επικοινωνίας και συνύπαρξης με τους άλλους, για να παγώσει πιθανά χαοτικά συναισθήματα και σκέψεις, τα οποία ανακατεύουν, ούτως ή άλλως οι ορμόνες του;
Μήπως τού βάζετε όρια στο χρόνο που αφιερώνει στο κινητό του, στο μπάνιο, στο διάβασμα; Μήπως παρεμβαίνετε στο χώρο του; Μήπως τα ρούχα ή κάποιο είδος κόμμωσης καταδικάζονται με άγαρμπο τρόπο; Μήπως ο καθηγητής των μαθηματικών και οι ώρες των ιδιαίτερων μαθημάτων επιβάλλονται άκομψα; Μήπως ο μοντέρνος χορός βαπτίζεται περιττός, μπροστά στην προετοιμασία των πανελλαδικών; Μήπως οι φίλες και οι φίλοι του βρίσκονται στην πυρά.. ενός αιχμηρού κατηγορώ σας;
Αν συμφωνήσουμε στο ότι i) οι επιλογές του εφήβου γίνονται συνειδητά, ως αποτέλεσμα μίμησης ή καινοτομίας, δηλώνουν την πρόσκαιρη ταυτότητα του, πραγματοποιούνται στα πλαίσια τής δοκιμής και τού λάθους και αφορούν στο γέμισμα του χρόνου του, στην αισθητική του χώρου του, στην εξωτερική του εμφάνιση, στη φρασεολογία, στο φαγητό, στις φιλίες, στο διάβασμα, στα φροντιστήρια του, σε κάποιο άθλημα, ξένη γλώσσα, τέχνη, σε κάποιον ερωτικό σύντροφο και ii) σέβομαι σημαίνει σέβομαι εμπράκτως τις επιλογές του παιδιού, εσείς με ποιο τρόπο, τού δείχνετε σεβασμό; Και όταν λίγο καιρό αργότερα, εσείς οι ίδιοι θα τού διδάξετε πώς να απαιτεί σεβασμό από τους φίλους του, θα έχετε – άθελα σας- επικυρώσει ότι ο σεβασμός αποκτιέται και δηλώνετε μόνο με τα λόγια;
Τι θέση θα πάρετε ως προς τις επιλογές του; Θα τις συνδέσετε με το φόβο, με τις ενοχές, με τη ντροπή, ώστε να συρρικνώσετε τη βούληση του και διεγείρετε εκρηκτικές συμπεριφορές εναντίον σας; Ή θα τον ενθαρρύνετε προς την εκπλήρωση τους, δηλώνοντας τη σταθερή παρουσία σας, ως αρωγός στα όνειρα του, ως καταπραϋντική φωνή στα ατοπήματα του, ως ένας γλυκύς, διαλεκτικός συζητητής των επιδιορθωτικών του κινήσεων;
Το μεγάλο στοίχημα – για εσάς με τον εαυτό σας- είναι αν η εφηβεία του παιδιού σας γίνει ένας σταθμός και για τη δική σας εξέλιξη. Αν θα αλληλοεπιδράσετε ή αν θα συνεχίσετε να διαφεντεύετε; Αν θα γίνετε μαθητής της ζωής και του παιδιού σας ή θα παραμένετε δάσκαλος για το παιδί σας, που αναπαράγει τις ίδιες γνώσεις,στις ίδιες θέσεις εξουσίας;
Σε αυτόν τον προσωπικό αγώνα προς την εξέλιξη, για όλους όσοι θεωρήσουν αναγκαίο να εισέλθουν, θα ήθελα να σάς θυμίσω, αντί επιλόγου, πως το κεφάλαιο Γονείς είναι το πιο μεγάλο κεφάλαιο στη ζωή όλων σας. Στήνονται και γκρεμίζονται από την εφηβεία σας, ως και το τέλος της ζωή σας. Είναι μια σταθερή αναφορά, είτε ως πρότυπο, είτε ως αντί-πρότυπο γίνονται πυξίδα. Είναι ο λόγος και η αγκαλιά μαζί που σάς δόθηκαν με ενάργεια ή με αγαρμποσύνη, με γλυκύτητα ή με αυστηρότητα, με απλοχεριά ή με φειδώ. Είναι το καταφύγιο που είχατε στην εφηβεία σας και που κατασκευάζετε με την μνήμη σας, όταν εκείνοι φύγουν από τη ζωή! Είναι το λιμανάκι που σάς προστάτεψε από τις φουρτούνες και που συνεχίζετε να αναζητάτε στις σχέσεις σας ή να δημιουργείτε με τη φαντασία σας.
Με σεβασμό
Μαρία Βακάλη