Πανελλαδικές εξετάσεις: Ένας σταθμός στη ζωή τού κάθε μαθητή. Οι εξετάσεις αυτές έχουν χαρακτήρα τελετής. Μιας τελετής που σημαίνει το τέλος μιας εποχής και την αρχή μιας άλλης. Θα θέλαμε για αυτή την τελετή να έχει πανηγυρικό χαρακτήρα για όλους, να καλωσορίζει όλους τους μαθητές στην κοινωνία με χαμόγελο και αισιοδοξία! Η πραγματικότητα όμως δεν διαγράφεται ίδια για όλους. Κάποιοι θα φορέσουν το αγκάθινο στεφάνι, το οποίο ενδεχομένως να σημαδεύσει την υπόλοιπη ζωή τους, κάποιοι άλλοι θα περπατήσουν περήφανα το δρόμο με τις δάφνες, τις οποίες, ενδεχομένως, κάποτε αμφισβητήσουν.

Οι πανελλήνιες  βρίσκουν τον υποψήφιο στην εφηβεία. Δηλαδή σε μια χρονική περίοδο της ζωής του όπου επικρατούν :
α) η αμφισβήτηση του εαυτού του.
β) η ανησυχία για το μέλλον -εγγύς και μακρινό.
γ) η φιλοτιμία και το αίσθημα ντροπής απέναντι στους γονείς.

Αυτά τα χαρακτηριστικά της εφηβείας από μόνα τους αποπροσανατολίζουν τον κάθε μαθητή. Είτε τον μαθητή που επιμελώς αφοσιώθηκε στα διαβάσματά του κατά τη διάρκεια της σχολικής χρονιάς, είτε εκείνον που επέλεξε να τού γλιστρήσει ο χρόνος μέσα από τα χέρια. Ο συνδυασμός τους, δε, με το αμείλικτο ύφος και την επιβλητική στολή των πανελληνίων, αποτελεί μια βραδυφλεγή βόμβα για τον κάθε έφηβο.

Οι περισσότεροι έχετε την βεβαιότητα ότι στις πανελλήνιες εξετάσεις βαθμολογείται η γνώση του μαθητή στη Φυσική, τα Μαθηματικά, τα Αρχαία, την Ιστορία. Ξεχνάτε όμως, ότι ουσιαστικά εξετάζεται και βαθμολογείται η ικανότητα του παιδιού να κατανοεί, να ανακαλεί, να αναπαράγει, να συνθέτει, να δομεί και να αποδίδει γραπτώς την σκέψη του. Και..το κυριότερο, να  πειθαρχεί τη γραφή του στην όποια πρωτόγνωρη συναισθηματική ένταση προκύψει τη στιγμή της εξέτασης. Οι παραπάνω δεξιότητες, βέβαια, έχουν κατακτηθεί από τα χρόνια του Δημοτικού, και από τότε εκτελούνται. Αλλά, εκτελούνται μηχανικά. Δεν έχουν βαθμολογηθεί ποτέ. Κανένας σχεδόν μαθητής δεν είχε feedback για τις δεξιότητες του αυτές. Δεν έμαθε να τις αμφισβητεί και να τις εμπιστεύεται. Το μόνο που  έμαθε συνειδητά είναι να ελέγχει  τη βιασύνη ή την επιπολαιότητά του.

Και καθώς ο μαθητής είναι ανυποψίαστος για τις παραπάνω παγίδες, επικεντρώνεται στο να ελέγξει νοερώς το άγνωστο. Το άγνωστο εξεταστικό κέντρο, αρχικά! Η εικόνα της απομόνωσης σε ένα θρανίο, χωρίς τη δυνατότητα σχολιασμών με τον διπλανό ή ενός ελάχιστου αστεϊσμού, χωρίς την παραμικρή πιθανότητα αντιγραφής, χωρίς την ασφάλεια των βιβλίων και τού κινητού, σε συνδυασμό με την ίδια τη σοβαρότητα τής εξέτασης, προετοιμάζουν για κάτι πομπώδες που προκαλεί φόβο και δέος. Εάν σε αυτό, προσθέσετε την αυστηρότητα των επιτηρητών και την άγνωστη ταυτότητα του βαθμολογητή, δικαιολογείται φαντάζομαι το ανεξέλεγκτο τού άγχους.

Ένα ονειρικό ταξίδι στην πολυπόθητη φοιτητική ζωή πρόσκαιρα θα ανακουφίσει τον μαθητή, μέχρι την στιγμή όπου αμφιβολίες  τύπου ..Και εάν δεν περάσω πουθενά; Εάν μπω σε κάποια σχολή που δεν θα μού αρέσει; Τι θα κάνω μετά, τι θα γίνω; Πώς θα αντιδράσουν οι γονείς μου; Θα ξαναδώσω; Θα αντέξω; ..τον επαναφέρουν στην πραγματικότητα. Είναι το σημείο όπου ο έφηβος συνειδητοποιεί το αμείλικτο αυτών των εξετάσεων. Δεν υπάρχει δυνατότητα αναπλήρωσης του λάθους. Η σκέψη της αποτυχίας μικραίνει το χώρο και στενεύει το χρόνο!

Μια συναισθηματική τρικυμία ακολουθεί, με κυρίαρχο το φόβο τόσο για τις αντιδράσεις των γονέων και την πιθανή απογοήτευσή τους όσο και για την κατακρήμνιση της  δικής του εικόνας στο φιλικό, κοινωνικό και συγγενικό του περιβάλλον. Φόβος που τον ακινητοποιεί. Το μέλλον φαντάζει σκοτεινό. Ούτε λόγος για δεύτερη χρονιά εξετάσεων. Άλλωστε ποιος εγγυάται ένα καλλίτερο αποτέλεσμα; Πιο σίγουρη φαντάζει μια μεγαλύτερη ντροπή. Με τη συνειδητοποίηση ότι Η εισαγωγή στο πανεπιστήμιο αυτή την χρονιά είναι μονόδρομος ,επιστρέφει στα βιβλία του. Με τη βοήθεια του πείσματος ξεγελάει κάπως το άγχος και τις αμφισβητήσεις του….μέχρι τη στιγμή που εκείνα θα εμφανιστούν ξανά.

Αυτό το κρυφτούλι ανάμεσα στον μαθητή και το άγχος είναι ένα παιχνίδι μεγάλης διάρκειας. Άλλοτε κρύβεται στη σιωπή, άλλοτε σε αναπάντεχα ξεσπάσματα κλάματος ή φωνών, άλλοτε οδηγεί σε αντιδραστικές και αγέρωχες συμπεριφορές, άλλοτε σε φοβισμένες και δειλές.  Άλλες φορές ακινητοποιεί τη σκέψη, σφραγίζει τα χείλη, παγώνει το βλέμμα του και άλλες φορές υποκινεί μια ακατάσχετη λογόρροια, αυπνίες, ταχυκαρδίες και διάχυτη νευρικότητα.

Μην τρομάξετε! Δεν χρειάζεται φαρμακευτική αγωγή ούτε κάποια συστηματική ψυχολογική υποστήριξη. Τα ίδια τα παιδιά έχουν τα αντισώματά τους.  Εσείς, ως γονείς οφείλετε να τα ενεργοποιήσετε!

Με σεβασμό

Μαρία Βακάλη